De allesverwoestende coronapandemie is pas voorbij als iedereen op deze wereld gevaccineerd is. Niemand is immers veilig tot we allemaal veilig zijn, kijk maar naar de nieuwe virusvarianten die nu rondgaan in India of Brazilië.
Dat schrijven Joseph E. Stiglitz en Lori Wallach in een opinie-artikel op de website van Project Syndidate. Stiglitz heeft een Nobelprijs in de economie, Wallach is directeur van Public Citizen’s Global Trade Watch.
De productie van vaccins haalt bij lange na niet de 10 tot 15 miljard doses die nodig zijn om de verspreiding van het virus een halt toe te roepen. Eind april waren er wereldwijd slechts 1,2 miljard doses geproduceerd. In dit tempo zullen honderden miljoenen mensen in ontwikkelingslanden tot minstens 2023 ongevaccineerd blijven.
Biden grijpt in
Het is dan ook groot nieuws dat de Amerikaanse president Joe Biden heeft aangekondigd dat de VS zich zal aansluiten bij de 100 andere landen die een Covid-19-noodontheffing vragen van de regels van de Wereldhandelsorganisatie inzake het intellectuele eigendom, die de monopolisering van vaccins mogelijk hebben gemaakt.
Eeen WTO-overeenkomst die deze belemmeringen tijdelijk wegneemt, zou regeringen en fabrikanten over de hele wereld de rechtszekerheid bieden die zij nodig hebben om de productie van vaccins, behandelingen en coronatests op te voeren.
Winstoogmerk
Het plan van Biden kreeg veel bijval. Volgens Stiglitz en Wallach is de vaccinschaarste in ontwikkelingslanden grotendeels te wijten aan het gedrag van de grote vaccinfabrikanten, die er alles aan doen om hun monopoliepositie en winsten te handhaven.
Pfizer en Moderna, de makers van de uiterst effectieve mRNA-vaccins tegen het coronavirus, hebben geweigerd of niet gereageerd op talrijke verzoeken van fabrikanten die hun vaccins wilden produceren. En niet één producent van de coronavaccins heeft zijn technologieën gedeeld met arme landen via de vrijwillige Covid-19 Technology Access Pool van de Wereldgezondheidsorganisatie.
Big Pharma is in de eerste plaats gericht op winst, niet op de gezondheid van de wereldbevolking. Hun doel is eenvoudig: zo lang mogelijk zoveel mogelijk marktmacht behouden om de winst te maximaliseren. Onder deze omstandigheden is het aan de regeringen om directer in te grijpen bij het oplossen van het probleem van de vaccinvoorziening.
Intellectueel eigendom in licentie
Na jaren van gepassioneerde campagnes en miljoenen doden in de HIV/AIDS-epidemie werden de WTO-landen het eindelijk eens over de noodzaak van verplichte licenties. Daarmee kunnen regeringen binnenlandse bedrijven toestaan om een farmaceutisch product te maken zonder toestemming van de octrooihouder.
Maar de farmaceutische industrie heeft dit principe constant geprobeerd te ondermijnen. Het is deels te wijten aan de inhaligheid van de farmaceutische industrie dat we überhaupt een ontheffing nodig hebben. Als de geldende regeling van intellectueel eigendom voor de farmaceutische industrie soepeler was geweest, zou de productie van vaccins en geneesmiddelen al op gang zijn gekomen.
VS ligt dwars
Volgens Stiglitz en Wallach treft de Verenigde Staten redelijk wat blaam. Die hebben de uitvoer geblokkeerd van vaccins die zij niet eens gebruiken. Pas toen een tweede golf van infecties India begon te verwoesten, vonden ze de tijd rijp om hun ongebruikte doses AstraZeneca vrij te geven.
Rusland en China hebben intussen niet alleen hun vaccins beschikbaar gesteld, maar ook een aanzienlijke hoeveelheid technologie en kennis overgedragen, partnerschappen over de hele wereld gesmeed en de wereldwijde vaccinatie-inspanningen helpen bespoedigen.
'Wereld vergeet de landen niet die hebben geholpen'
Nu het aantal dagelijkse infecties in sommige delen van de wereld records blijft breken, vormt de kans dat er gevaarlijke nieuwe varianten opduiken een groeiend risico voor ons allemaal. De wereld zal niet vergeten welke landen hebben geholpen en welke landen drempels hebben opgeworpen tijdens dit kritieke moment.
De coronavaccins zijn ontwikkeld door wetenschappers uit de hele wereld, dankzij fundamentele wetenschap die door talrijke regeringen wordt gesteund. Het is niet meer dan normaal dat de volkeren van de hele wereld er nu de vruchten van plukken. Dit is een kwestie van moraal versus eigenbelang. We mogen niet toestaan dat farmaceutische bedrijven winst belangrijker vinden dan levens, zo besluiten Stiglitz en Wallach.
Lees ook: CEO Pfizer: Jaarlijks vaccineren tegen corona