Op 23 december 1913 werd de Federal Reserve opgericht. Dat heeft grote gevolgen gehad, omdat de Fed eigenlijk de centrale bank van de wereld is, schrijft Edin Mujagic.
Drie keer is scheepsrecht. Dat gezegde is zeker van toepassing op de Fed. Nadat de eerste twee pogingen om een centrale bank op te richten (in 1791 en 1816) waren mislukt, werd op 23 december 1913 de Federal Reserve opgericht.
Daaraan ging een geheime ontmoeting aan vooraf, op het Jekyll eiland, voor de kust van de Amerikaanse staat Georgia, tussen enkele politici, bankiers en bedrijfsmagnaten.
Deze ontmoeting zou pas drie jaar later bekend worden. Het voorstel voor de oprichting van de Fed, van senator Aldrich, kon niet bepaald rekenen op veel animo onder politici.
Toch aangenomen
Een van de punten van kritiek was dat Aldrich niet onpartijdig was, gezien zijn innige banden met veel belangrijke bankiers van die tijd, zoals J.P. Morgan. Een andere, John Rockefeller, was zijn schoonzoon.
Uiteindelijk nam het Huis van Afgevaardigden het voorstel tot oprichting van de Fed met een grote meerderheid aan; 298 afgevaardigden stemden voor en 60 waren tegen.
In de Senaat kreeg het wetsvoorstel steun van 43 senatoren terwijl 25 tegen het voorstel waren. Voordat de stemming in de Senaat is opmerkelijk te noemen. In 1913 telde de Senaat 96 leden.
Controversieel voorstel
Er waren dus 68 aanwezig bij de stemming, ofwel één derde was er niet. De reden: ze hadden Washington al verlaten om op tijd thuis te zijn voor de kerst. Vergeet niet dat in die tijd afgevaardigden een lange reistijd hadden van hun thuisstaat naar de hoofdstad.
Wat dat betekende, is dat het voorstel om de Fed op de richten, is aangenomen door de instemming van minder dan de helft van alle Senatoren.
De stemming vond overigens plaats na maanden van debatten, aanpassingen et cetera; ook al iets wat erop wijst dat het om een zeer controversieel voorstel ging. Maar goed, het voorstel werd aangenomen en de Fed werd opgericht.
Geld bijdrukken
En dat is niet zonder gevolgen gebleven. Gevolgen in maar zeker ook buiten de VS omdat de Fed de facto de centrale bank van de wereld was en is. Omdat één grafiek meer dan 1000 woorden spreekt, hierbij de afbeelding van de gevolgen in de wereld, aan de hand van de inflatiegrafiek in Nederland, Zweden en het Verenigd-Koninkrijk.
Soortgelijke grafieken voor een aantal andere landen waar inflatiecijfers die ver terug gaan in de tijd beschikbaar zijn, zoals Denemarken, Noorwegen of Spanje, laten hetzelfde zien.
Namelijk een duidelijke echo van 1913, in de vorm van de mate van geldontwaarding sinds dat jaar én ook vanaf 1971. In 1971 werd het voor de centrale banken wereldwijd, door een besluit van de Amerikaanse president Richard Nixon, voor het eerst ooit mogelijk onbeperkt geld bij te drukken. Dat is op grote schaal gebeurd, met alle gevolgen van dien.
De gebeurtenis van 1913 was voor mij de reden om het boek 'Geldmoord: hoe centrale bankiers ons geld vernietigen' te schrijven. Het besluit uit 1971 zette mij ertoe aan het boek 'Keerpunt 1971: over staatsschulden, werkende armen en nieuwe economische groei' te schrijven.
Edin Mujagic is econoom en fondsbeheerder bij
beleggingsfonds Hoofbosch. Hij heeft verschillende boeken op zijn naam staan, waaronder "Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen" en "Boeiend en geboeid: een monetaire geschiedenis van Nederland sinds 1814/1816". Hij studeerde monetaire economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij schrijft op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.