John Rekenthaler veegt in zijn laatste column voor Morningstar de vloer aan met themafondsen. Hij noemt het verkapte sectorfondsen die een premie vragen voor uiterst riskante portefeuilles met de belofte dat die risico’s zich uitbetalen in een verre toekomst. De resultaten wijzen op het tegendeel.
Themafondsen maken in zijn ogen op slinkse wijze gebruik van de hebzucht van beleggers, die meer willen verdienen dan hun buurman terwijl ze over exacte dezelfde informatie beschikken. Natuurlijk lukt dat af en toe, maar niet over langere periodes. Dan leggen de themafondsen het altijd af tegen het beursgemiddelde.
Verkapte sectorfondsen
Themafondsen zijn verkapte sectorfondsen. Voorstanders beweren dat ze anders en beter zijn. Schwab stelt bijvoorbeeld het volgende op zijn website: “In tegenstelling tot sectorfondsen, gaat het bij themafondsen om beleggingen in veel sectoren. Een voorbeeld is het Workplace Diversity Leaders thema ... dat een verscheidenheid aan bedrijven uit de technologiesector, detailhandel, gaming, horeca en nog veel meer samenbrengt.”
Best mogelijk dat dit in dit geval klopt, maar de meeste themafondsen hebben een heel smalle basis, zoals Schwab in een volgende zin toegeeft: “Met thematisch beleggen kun je beleggingen afstemmen op je persoonlijke interesses en waarden, waaronder thema’s als de ruimtevaart, genomica, cyberveiligheid en andere.”
De waarheid komt aan het licht. Theoretisch gezien kunnen themafondsen verschillende sectoren omvatten, maar in de praktijk houden de meeste zich bezig met bedrijven die zich richten op futuristische technologieën.
Nieuwe wijn in oude zakken
Dat zijn oude zakken. Futuristische fondsen bestaan al heel lang. Wat hebben we allemaal gehad: het Television Fund in 1948. Daarna het Atomic Development Fund, Science and Nuclear Fund, Nucleonics, Chemistry & Electronics Shares en het Missiles-Rockets-Jets & Automation Fund. En dan was er in de jaren 60 nog het beruchte Steadman Oceanographic & Growth Fund (geïnspireerd door Jacques Cousteau).
Dat de meeste beleggers nog nooit van deze fondsen gehoord hebben (hoogstens van Steadman), zegt eigenlijk al genoeg: de gemeenschappelijke noemer is dat ze mislukken, stuk voor stuk. Dat deden de themafondsen van onze ouders en grootouders, en dat herhaalt zich nu.
Sectoren – “thema's” – veranderen constant. Aandelen kopen op basis van wat er vandaag op de voorpagina van de krant staat, is niks anders dan gokken. Zoals iemand ooit zei: “If the bozos know about it, it won’t work anymore” - als de domme mensen ervan weten, dan is de hype zijn hoogtepunt gepasseerd.
De themahype van 2020
Hebben beleggers geleerd van het verleden? De informatievoorziening vandaag de dag is veel beter dan vroeger. Het succes van van indexfondsen spreekt bovendien boekdelen. Maar blijkbaar is dat nog onvoldoende.
Themafondsen vragen een premie voor het aanhouden van risicovolle portefeuilles, met de belofte dat de extra kosten van vandaag de extra winsten van morgen betekenen. Jack Bogle waarschuwde al ver in de vorige eeuw dat dit ijdele hoop is.
Maar voral tijdens bear-markten steekt de goklust van beleggers altijd weer de kop op, ondanks de outperformance van indexfondsen en ETF’s. Zo was het ook tijdens de zomer van 2020, toen themafondsen grote hoeveelheden geld aanzogen. Begin 2021 was het marktaandeel van themafondsen, gemeten naar het percentage van de Amerikaanse activa in aandelenfondsen, bijna verdrievoudigd.
De piek werd bereikt met 1,64%. Dat is weinig vergeleken met klassieke aandelenfondsen. Toch kon er met de netto-inflow van 64 miljard dollar over de zes maanden tot en met februari 2021 goed geld verdiend worden door aanbieders.
ARK
Een van de bekendste themafondsen is ARK Invest, dat scoorde bij de mensen met soms bijna lachwekkende thema’s als innovatie, revolutionaire genomica, next generation internet, en ga zo maar door.
Het zou best kunnen dat de populariteit van themafondsen gelijk opgaat met de opkomst (en ondergang) van de ARK-fondsen. Hun marktaandeel is immers groot. De ARK-fondsen waren in 2020 en 2021 verantwoordelijk voor de helft van de inflow.
Keerpunt 2022
2022 heeft op overtuigende wijze aangetoond dat de meeste themafondsen in werkelijkheid niet zo goed gediversifieerd waren als Schwab het voorschildert. Gemiddeld verloren themafondsen op jaarbasis 30,1%. Dat was veel meer dan het verlies van 10,4% voor de Morningstar US Market Index. Het rendement bleef ook achter bij dat van smallcap-groeifondsen. Geen wonder dat de inflow vanaf april 2022 is omgeslagen in een outflow.
Natuurlijk moeten fondsen niet worden beoordeeld op basis van een slecht jaar, net zo min als dat geldt voor een goed jaar. Er is een langere horizon nodig. Helaas maakt dat het er voor themafondsen niet beter op.
De resultaten zijn verschikkelijk. Niet alleen zijn de themafondsen sterk achtergebleven bij het marktgemiddelde, met een cumulatief rendement van 63% tegenover 103% voor de index. Hun succes was ook beperkt tot een heel korte periode. In 2018, 2019, 2021, 2022 en de eerste maanden van dit jaar bleven themafondsen achter bij het gemiddelde.
Per saldo levert dat de volgende vergelijking op: hoog risico + laag rendement + minder lichtpuntjes = een mislukte belegging.
Het akeligste is misschien nog wel dat de meeste beleggers dichtbij de top zijn ingestapt. Dat maakt de verliezen voor aandeelhouders van de ARK-fondsen nog dramatischer. Het vlaggenschip ARK Innovation ETF heeft sinds de oprichting per saldo meer geld verloren dat het heeft verdiend.
Conclusie
Themabeleggen appelleert aan het slechtst denkbare instinct dat er bestaat: het verlangen om het beter te doen dan de buurman, terwijl je niet meer informatie hebt. Het is een combinatie van hebzucht en overdreven zelfvertrouwen.
Dat de successen en populariteit van indexfondsen dit soort instincten hadden uitgebannen, was een misrekening. Laat dit artikel een late herinnering zijn.
De Redactie van IEXProfs bestaat uit verschillende journalisten. De informatie in dit artikel is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies, of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. .