Niemand weet welke kant het met covid-19 opgaat, of dat de inflatie echt van tijdelijke aard is. Dan is het moeilijk om economische voorspellingen te doen. Toch moet er beleid gemaakt of aangepast worden. Wat worden volgens Jim O’Neill, voormalig topman van Goldman Sachs en de man die met de term BRICs op de proppen kwam, de grote thema’s in het komende jaar?
Op de vooraanstaande opiniewebsite Project Syndicate licht hij iets van de sluier op.
In tijden is het niet zo onzeker geweest
Tegen het einde van het jaar doen veel mensen alsof zij weten wat het komende jaar gaat brengen. Maar in deze onzekere tijden vraagt O’Neill zich af of hij het spelletje wel mee wil spelen.
Hij kan zich geen tijd herinneren waarin er zoveel onzekerheden waren over zoveel belangrijke economische kwesties. Deze diepe onzekerheid is vooral spannend voor de financiële markten. Mocht een van de verschillende ontwikkelingen een negatieve wending nemen, dan kan dat grote implicaties hebben voor de dure markten.
Covid-19 en inflatie, vooral inflatie
Er zijn twee belangrijke thema’s: Covid-19 en inflatie. En vooral dat laatste zorgt voor veel hoofdbrekens. Is de geldontwaarding van tijdelijke aard, of is het onheilspellender? O’Neill weet het niet.
Vorig jaar suggereerde hij dat inflatie een groter probleem zou worden dan zwakke economische groei. Nu is hij daar minder zeker van. De huidige inflatiedruk kan nog steeds grotendeels komen door het snelle economische herstel en de verstoringen van het aanbod.
Maar de aanbodtekorten kunnen ook symptomen zijn van grotere problemen. O’Neill denkt dan aan economische overstimulering, ineffectief monetair beleid of zwakke productiviteitsgroei. Afhankelijk van welke factor bepalend is, zijn de gevolgen voor de financiële markten heel verschillend.
De grote vragen voor 2022 houden allemaal verband met inflatie:
- Wat is het doel van monetair beleid in de huidige economie?
- Moeten we ons nog zorgen maken over de hoogte van de staatsschuld, of is die niet zo belangrijk als altijd leek?
O’Neill denkt er het zijne van. Hij vindt het een belangrijker vraag waartoe de staatsschuld dient. Schulden die worden aangegaan om economische activiteit te stimuleren, zijn iets heel anders dan schulden die worden aangegaan om de agenda van een al te ambitieuze regering te financieren. Wat het monetaire beleid betreft, hadden we volgens de voormalig minister van Financiën van het VK al lang terug gemoeten naar een rente die in een bepaalde relatie tot de groei van het bbp staat.
'Ruim beleid valt niet meer te rechtvaardigen'
Het handhaven van een ultraruim monetair beleid vindt O’Neill misplaatst. Dit beleid kan zelfs de oorzaak zijn van de opvlammende inflatie. Het komt centrale bankiers goed uit om nu de inflatie als tijdelijk te beschouwen. In feite weten zij ook niet of de inflatie tijdelijk of blijvend is. Hoe dan ook, een ruim monetair beleid wordt steeds moeilijker te rechtvaardigen. De centrale banken dragen op deze manier bij aan de welvaartsongelijkheid.
Dan is er nog de kwestie van de productiviteitsgroei. Die is volgens O’Neill in de meeste ontwikkelde economieën al langer teleurstellend. Keren robuuste productiviteitswinsten terug door de ontwrichting en innovatie veroorzaakt door de pandemie? Enerzijds is O’Neill optimistisch, maar de geschiedenis leert dat dat vaak niet terecht is. Beleidsmakers roepen wel dat zij meer willen doen om de productiviteit te stimuleren, maar hopelijk blijft het niet alleen bij woorden.
Lijst met dreigingen is eindeloos
De lijst met uitdagingen is nog veel langer. Het zijn macro-vraagstukken waar O’Neill zijn hoofd over breekt.
- Of de Chinese economie nog beter in de wereldeconomie kan worden geïntegreerd, valt nog te bezien.
- Hoe gaat het verder met de pandemie? Wordt Omikron dominant, of duiken er weer nieuwe varianten op?
En hoe zit het met al die andere grote bedreigingen?
- Wie heeft het over de stille opmars van bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica?
- En dan de risico's die samenhangen met klimaatverandering?
- Hoe lang dulden oudere kiezers met een beperkt of vast inkomen de exorbitante energieprijsstijgingen? Ook al zijn die noodzakelijk voor de transitie naar duurzame energie.
- Nog een ander belangrijk probleem is de armoede in de wereld, die de afgelopen twee jaar weer is toegenomen. Het uitbannen van de armoedeplaag lijkt een grotere uitdaging dan de energietransitie.
Ten slotte is er de alomtegenwoordige onzekerheid over het wereldwijde bestuur. In 2020-21 is er bijna geen vooruitgang geboekt op het gebied van mondiale economische samenwerking. O’Neill hoopt dat 2022 op dit front verbetering brengt.
Lees meer: 10 wonderlijke voorspellingen voor 2022