Crucell Terug naar discussie overzicht

Monitor (Erasmus MC) ->H5N1

1. [verwijderd] 19 april 2006 09:23

   auteur info

   • [verwijderd]

     Lid sinds: 01 jan 0001

     Laatste bezoek: 01 jan 0001

   • Aanbevelingen

     Ontvangen: 0

     Gegeven: 0

   •    Aantal posts: 0

   Monitor (uitgave Erasmus MC) April/Mei Thema H5N1
   
   ANTIGENE DRIFT
   De griepprik beschermt tegen meerdere,
   veel voorkomende virussen. Het zijn influenza B-
   virussen en influenza A-virussen van de H3N2-
   en H1N1-subtypen die elk jaar griepepidemieën
   veroorzaken.
   “De H3N2-virussen zijn van hetzelfde subtype als
   het virus dat in 1968 een influenzapandemie heeft
   veroorzaakt in de humane wereldbevolking”, ver-
   telt immunoloog dr. Guus Rimmelzwaan. “Wel
   heeft het virus zich van jaar tot jaar langzaam
   veranderd. Het is een andere stam geworden.
   Die kleine veranderingen noemen we de antigene
   drift. Dat wil zeggen dat het virus langzaam ont-
   snapt aan het neutraliserend effect van antistof-
   fen.
   “Het is onze taak als nationaal influenzacentrum
   om in Nederland voorkomende influenzavirussen
   te karakteriseren en de mate van antigene drift
   vast te stellen”, aldus Rimmelzwaan. “Daartoe
   krijgen we elk voorjaar via huisartsen en dia-
   gnostische laboratoria uit het hele land vier- tot
   vijfhonderd griepvirussen binnen die allemaal
   worden geanalyseerd. De uitslagen rapporteren
   wij, net als zo’n honderd andere centra in de
   wereld, aan de World Health Organization (WHO),
   die vervolgens de samenstelling adviseert van
   het vaccin voor het volgende griepseizoen.
   Bij de analyse gebruikt het nationaal influenza-
   centrum een heel nieuw systeem. “Voor de karak-
   terisering en typering van influenzavirussen wordt
   een ouderwetse serologische test gebruikt”, ver-
   telt moleculair viroloog dr. Ron Fouchier. “Enkele
   jaren geleden hebben wij algoritmes ontwikkeld
   om de data beter te kunnen vergelijken. We ma-
   ken nu antigene kaarten, waardoor er een meer
   uniforme vergelijking mogelijk is. Dat doen we
   inmiddels voor de hele wereld.
   Dr. Fouchier toont op beeldscherm hoe enkele
   honderden aangetroffen groene puntjes (elk een
   virusmonster van een grieppatiënt) in de loop van
   de maanden steeds dichter rond grote rode ballen
   komen te liggen. Die rode ballen zijn de nieuwe
   H3N2-vaccinstammen voor het volgende influ-
   enzaseizoen. Zo kan zichtbaar gemaakt worden
   wanneer de samenstelling van het vaccin gewij-
   zigd moet worden.
   Volgens dr. Fouchier is er telkens veel discussie
   over de keus van de geactualiseerde vaccin-
   samenstelling die door de WHO wordt geadvi-
   seerd. “Eén van de redenen is ongetwijfeld dat
   de totstandkoming van het advies, maar ook de
   productie van het jaarlijks griepvaccin, veel tijd
   in beslag neemt. In principe is het advies van de
   WHO in februari gereed. De industrie heeft dan
   tot oktober om het vaccin te produceren.
2. [verwijderd] 19 april 2006 09:24

   auteur info

   • [verwijderd]

     Lid sinds: 01 jan 0001

     Laatste bezoek: 01 jan 0001

   • Aanbevelingen

     Ontvangen: 0

     Gegeven: 0

   •    Aantal posts: 0

   
   Italië, zomer 2005. In een vakantie-appartement in
   Perugia zie ik op een Nederlands-Belgische satellietzender
   een uitzending van Nova. “Nederland is niet voorbereid
   op een wereldwijde uitbraak van een menselijke variant
   van de vogelgriep”, zegt Ira Helsloot van het Instituut
   voor Veiligheid en Crisismanagement COT. “In het worst
   case scenario kunnen honderdduizenden doden vallen, als
   er niet genoeg medicijnen voorhanden zijn.” Hij schetst
   een ontwrichte samenleving: “Als mensen hun huis niet
   uit durven komen, ligt Nederland plat.”
   Ik ben meteen gegrepen. Helsloot pleit voor publieksvoorlichting: maak burgers duidelijk wat ze bij een uitbraak kunnen doen. “Die informatie moet je breed delen,
   en niet alleen binnen de medische sector houden.” Een
   taak voor journalisten, zoals ik?
   Thuisgekomen blijkt bij een eerste zoektocht op internet
   dat collega’s al veel hebben geschreven over vogelgriep.
   Over het algemeen zijn de berichten informatief, realistisch en genuanceerd. Postbus 51 lijkt Helsloot tegen te
   spreken: “Nederland is voorbereid op een uitbraak van
   een (wereldwijde) vogelpestepidemie. We hebben in Nederland een goed lopende infrastructuur rondom infectieziekten.” Andere berichten zijn verontrustend: ‘Wat gebeurt er als de Aziatische vogelgriep overslaat naar Nederland?’, en ‘De voorraad virusremmers is beperkt: 220.000’.
   Jeanne de Vetter, crisiscoördinator in Erasmus MC, weet
   dat het ministerie besloten heeft om vijf miljoen doses
   Tamiflu te bestellen. Het slechte nieuws is dat de producent het niet aankan waardoor het nog wel even duurt
   voor alle antivirale middelen geleverd zijn. Volgens de laatste berichten is de voorraad begin 2007 aangevuld.
   Er is dus volop beweging aan het vogelgriep-front. Mijn
   ongerustheid is even gezakt. Tot in oktober 2005 in Turkije
   vogelgriep wordt geconstateerd. Nieuwe krantenkoppen:
   ‘Europees alarm over vogelgriep’, ‘Zorg over gebrek aan
   virusremmers’, ‘Vogelgriep gevaar voor mensheid’, ‘Griep
   zal Nederland ontwrichten’.
   Het blijft door mijn hoofd spoken: weet Jan-met-de-pet al
   voldoende over vogelgriep? Arts infectieziektenbestrijding
   Paul Mertens – ook Erasmus MC – pleit er in deze Monitor
   voor om de burger goed voor te lichten over de mogelijkheden, en vooral ook de onmogelijkheden, van behandeling van zieken bij een eventuele grieppandemie. Onrust
   en agressie kunnen daardoor voorkomen worden, zegt hij.
   Postbus 51 adverteert in huis-aan-huisbladen, met verwijzing naar internet. Tegelijkertijd zeggen beleidsmakers en
   voorlichters: we weten niet óf, en hoe hevig… Dus is het
   misschien beter om te wachten met publieksvoorlichting
   tot het werkelijk zover is. Wat is wijsheid?
   Maart 2006. Kort voordat dit blad ter perse gaat, lees ik
   weer een goed bericht. “H5N1 kan nog niet van mens tot
   mens”, kopt Trouw. De onderzoeksgroep van prof. Ab
   Osterhaus, waarover meer in deze Monitor, publiceert
   nieuwe onderzoeksresultaten in Science. Het vogelgriepvirus heeft moeite van mens naar mens over te steken doordat het zich diep in onze luchtwegen verschanst. Daardoor
   hoesten of niezen we het virus niet naar buiten. Maar het
   virus kan muteren, zo wordt in het krantenartikel aangetekend. Japanse onderzoekers, die een dag eerder publiceerden in Nature, vermoeden dat er meerdere mutaties
   nodig zijn. “Dat verruimt de tijd om ons op een pandemie
   voor te bereiden.” Kan ik nu rustig gaan slapen…?
   
   Emile Hilgers, redacteur Monitor
3. [verwijderd] 19 april 2006 09:25

   auteur info

   • [verwijderd]

     Lid sinds: 01 jan 0001

     Laatste bezoek: 01 jan 0001

   • Aanbevelingen

     Ontvangen: 0

     Gegeven: 0

   •    Aantal posts: 0

   Knutselen met virussen
   
   Hoe verandert een virus dat niet de eigenschap heeft om van mens op mens
   over te gaan in een virus dat dat wél doet? Dat is volgens dr. Ron Fouchier de
   ‘million dollar question’ van dit moment.
   
   “Je kan zo’n mutatie niet voorkomen,” verklaart de
   moleculair viroloog, “maar je kan wél heel goed in de
   gaten houden of er virussen zijn die de benodigde
   eigenschappen hebben. Daarvoor moet je weten
   waar je op moet letten. Wij knutselen met virussen.
   We maken nieuwe virussen, veranderen virussen, en
   kijken wat er gebeurt. Waarom is het ene virus dodelijk en het andere niet? Dat is cruciale informatie.”
   In samenwerking met veterinair patholoog dr. Thijs
   Kuiken, immunoloog Guus Rimmelzwaan, assistent
   in opleiding Emmie de Wit (foto), en assistent in opleiding Vincent Munster bestudeert Fouchier op de
   afdeling Virologie van het Erasmus MC het gedrag van
   influenzavirussen. Door de uitbraken van vogelgriep
   ligt de nadruk de laatste jaren op aviaire virussen, dat
   zijn virussen die bij vogels voorkomen. Na de uitbraak
   van H5N1-kippengriep in 1997 in Hong Kong begon
   een groot vogelproject. In 2003 kwamen daar analyses bij van virussen van de vogelpestuitbraak in Nederland. En sinds de recente uitbraak in Azië en Europa wordt onderzocht in hoeverre katachtigen en wilde vogels een rol spelen bij de verspreiding van het
   vogelgriepvirus.
   
   Longontsteking
   
   “In 2003 werden 89 Nederlanders besmet met het
   H7N7-vogelgriepvirus”, aldus dr. Fouchier. “De meesten hadden conjuctivitus (oogontsteking), en vijf ook
   een infectie van de luchtwegen. Maar in april overleed onverwacht een dierenarts aan de gevolgen van
   een ernstige longontsteking. Was het H7N7-virus dat
   op dat moment heerste, in zijn lichaam gemuteerd, of
   had hij een slecht immuunsysteem? Dat zijn vragen
   waar wij een antwoord op proberen te vinden. We
   weten nu dat hij geïnfecteerd was met een gevaarlijke virusvariant. Bij onderzoek met muizen werden de
   muizen ernstig ziek en moesten na vijf dagen geeuthanaseerd worden. Dat was niet het geval met de
   andere virussen die tijdens de uitbraak circuleerden.”
   Inmiddels is ontdekt dat twee van de acht genen in
   het virus van de overleden dierenarts hierbij een
   belangrijke rol spelen. Dr. Fouchier: “Eén zorgt voor
   de vermenigvuldiging van het genetisch materiaal in
   de geïnfecteerde lichaamscel, de ander voor herkenning van menselijke cellen. Japanse onderzoekers
   kwamen tot dezelfde conclusie bij onderzoek naar
   het H5N1-virus.”
   
   Spaanse griep
   
   “Ook in Amerika, bij het bestuderen van sporen van
   het Spaanse griepvirus, stuitten wetenschappers op
   diezelfde twee genen. In de luchtwegen van slachtoffers die sinds 1918 waren ingevroren in de ijslagen
   van Spitsbergen is het griepvirus aangetoond en vervolgens weer tot leven gewekt. Ook dit virus is naar
   alle waarschijnlijkheid afkomstig van vogels. En het
   lijkt erop dat dezelfde genen die H5N1- en H7N7virussen zo dodelijk maken, dat ook doen bij het
   Spaanse griepvirus. Langzaam krijgen we inzicht in
   welke genen verantwoordelijk zijn voor het dodelijke
   karakter van griepvirussen.”
4. [verwijderd] 19 april 2006 09:25

   auteur info

   • [verwijderd]

     Lid sinds: 01 jan 0001

     Laatste bezoek: 01 jan 0001

   • Aanbevelingen

     Ontvangen: 0

     Gegeven: 0

   •    Aantal posts: 0

   Vliegende
   verklikkers
   
   Al een aantal jaren onderzoeken wetenschappers van Erasmus MC of wilde vogels ook
   dodelijke varianten van de vogelgriep krijgen en
   virussen overdragen. Vorig jaar zomer was er in
   China een uitbraak onder ganzen en sinds de
   besmettingen in Rusland en Turkije is men ook
   in Europa extra alert op zieke trekvogels.
   “We zijn al jaren bezig met onderzoek bij wilde
   vogels”, vertelt Vincent Munster, assistent in
   opleiding op de afdeling Virologie. “Zelf werk ik
   hier sinds 2001. We zijn begonnen met een
   totale inventarisatie: in welke soorten wilde
   vogels komen griepvirussen voor en om welke
   virussen gaat het dan?”
   “Er blijken continu griepvirussen te circuleren
   in wilde vogels. Wilde vogels zijn de natuurlijke
   gastheer. Maar deze virussen zijn laag pathogeen, dat wil zeggen dat ze niet tot grote sterfte leiden. Bij de uitbraak van augustus 2005
   met H5N1 in China en de sterfte van een groot
   aantal Indische ganzen werd voor het eerst een
   hoog pathogeen virus in wilde dieren aangetroffen. De vraag was toen of we dit soort dodelijke virussen ook in wilde vogels in Europa
   kunnen verwachten.”
   Virologen van Erasmus MC hebben inmiddels
   het veldonderzoek geïntensiveerd. “Surveillance doen we al heel lang”, zegt Vincent Munster. “Maar nu wordt het ook gedaan als een
   soort early-warning systeem. Veel ornithologen
   doen onderzoek naar wilde vogels in Nederland. Zij nemen voor ons met een wattenstaafje een monstertje in de bek of cloaca van de
   vogel. Wij analyseren die monsters en kunnen
   binnen twee dagen zien of besmetting heeft
   plaatsgevonden met een influenzavirus en of
   dat het H5N1-virus is.”
   Er is een wereldwijd netwerk van mensen die
   wilde vogels bestuderen en monsters nemen.
   Erasmus MC krijgt vooral onderzoeksmateriaal
   uit eigen land, vooral van watervogels uit bijvoorbeeld het gebied rond de Waddenzee. Maar
   ook ganzen, meeuwen, zwanen, eenden en talingen uit de regio Rotterdam.
   Op deze fotopagina beelden van wilde vogels
   en van onderzoek in het laboratorium.
5. [verwijderd] 19 april 2006 09:28

   auteur info

   • [verwijderd]

     Lid sinds: 01 jan 0001

     Laatste bezoek: 01 jan 0001

   • Aanbevelingen

     Ontvangen: 0

     Gegeven: 0

   •    Aantal posts: 0

   Wachten op hét vaccin
   
   Waarom is er, bijna tien jaar na de eerste uitbraak in Azië, nog steeds geen vaccin dat
   mensen beschermt tegen vogelgriep? “We
   weten niet welk type virus een influenzapandemie zal veroorzaken”, verklaart dr. Guus
   Rimmelzwaan. “Bovendien is de productie
   van vaccins tijdrovend en duur.”
   
   Dr. Rimmelzwaan is immunoloog en één van de wetenschappers die in het laboratorium van de afdeling Virologie van Erasmus MC op
   zoek is naar het ideale vaccin. “Daarbij kijken we vooral naar twee mechanismen van het afweersysteem: het
   opwekken van B-cellen, die virusspecifieke antilichamen produceren
   en het virus kunnen neutraliseren, en
   T-cellen, die in staat zijn virus-geïnfecteerde cellen te doden.”
   Kandidaat
   
   “Als je een effectief vaccin wil maken,
   moet je weten tegen welk subtype van
   het influenzavirus dat gericht is, dus
   welk virus de gevreesde pandemie
   gaat veroorzaken”, vervolgt dr. Rimmelzwaan. “Het kan een virus zijn
   van het H5N1-subtype dat we momenteel wereldwijd zien. Maar het
   kan ook een ander subtype worden.
   We weten dat de subtypes H1N1
   (Spaanse griep in 1918, red.), H2N2
   (pandemie in 1957) en H3N2 (1968)
   goed van mens op mens werd overgedragen. Van H5N1 weten we dat nog
   niet.”
   ‘Influenzavirussen
   hebben de neiging te
   veranderen om aan
   immuunrespons te
   ontsnappen’
   
   Veranderingen
   
   “Een ander probleem,” aldus dr. Rimmelzwaan, “is dat in de eiwitten die
   door neutraliserende antilichamen
   worden herkend steeds kleine veranderingen optreden, waardoor het
   virus aan eerder opgebouwde immuniteit kan ontsnappen. De H5N1stammen die recent in Turkije en Indonesië zijn opgedoken, lijken slecht
   op de H5N1-stam die in 1997 bij
   mensen in Hong Kong is waargenomen. Als we toen een vaccin zouden
   hebben gemaakt, zou dat geringe bescherming hebben geboden tegen de
   huidige stammen. Je kunt voor de
   bereiding van het vaccin dus beter de
   stam gebruiken die ook de pandemie
   veroorzaakt, maar die heeft zich nog
   niet geopenbaard.”
   “Verder zal alleen met grootschalige
   vaccinproductie en vaccinatiecampagnes worden begonnen wanneer er
   sprake is van efficiënte verspreiding
   
   PANDEMIEVIRUSSEN ONTDEKT IN VRIEZER
   In Erasmus MC is onlangs een opzienbarende ontdekking gedaan. In een vriezer trof-
   fen medewerkers van de afdeling Virologie ruim honderd griepvirussen aan, afkomstig
   uit de laatste twee influenzapandemieën. “Het is materiaal uit de jaren 1957 en 1968,”
   vertelt moleculair viroloog dr. Ron Foucher, “dat is overgebleven na onderzoek door
   prof. Mazurel, voorganger van het huidige afdelingshoofd prof. Ab Osterhaus. We zijn
   de virussen één voor één aan het ontdooien.”
   “Dadelijk liggen de data op ons bordje. We kunnen eruit leren hoe die virussen waren
   samengesteld en wat hun eigenschappen waren. Na genetische analyses gaan we kij-
   ken hoe deze pandemieën zijn ontstaan en hoe het virus van een vogelgriepvirus is
   gemuteerd tot een humaan griepvirus.”
   “Ik ben bang dat het wel een vijfjarenplan wordt”, zegt dr. Fouchier. “Dit soort onder-
   zoek is een beetje naar de achtergrond geraakt door de actuele vraagstellingen rond
   H5N1-vogelgriep. Maar de komende maanden gaan we er echt mee aan de slag.”
   
   ************************
   PDF, pagina 17:
   Vooral producenten als Solvay, Nobilon en Crucell zijn daar mee bezig.
6. [verwijderd] 19 april 2006 09:30

   auteur info

   • [verwijderd]

     Lid sinds: 01 jan 0001

     Laatste bezoek: 01 jan 0001

   • Aanbevelingen

     Ontvangen: 0

     Gegeven: 0

   •    Aantal posts: 0

   Spin in het web
   
   Erasmus MC heeft landelijk
   en wereldwijd een unieke rol
   bij onderzoek naar dierlijke
   en humane influenzavirussen.
   “We zijn als het ware een spin
   in het web”, zegt prof. Ab
   Osterhaus, die een imposant
   netwerk heeft opgebouwd.
   Zijn meest recente target:
   het oprichten van een European Influenza Task Force.
   
   “we zijn vrij uniek omdat we
   een aantal zaken combineren, zoals de surveillance en onderzoek naar
   onder meer nieuwe generaties vaccins
   en de werkzaamheid van antivirale
   middelen.” Met ‘we’ bedoeld prof.
   Osterhaus de afdeling Virologie van
   Erasmus MC, waar influenza-onderzoek een belangrijk speerpunt is.” We
   werken samen met internationale
   organisaties en instituten en in samenspraak met de industrie. Verder zijn
   we vrij uniek in het ontwikkelen van
   diermodellen, met muizen, fretten,
   katten en apen. We werken ook aan
   de pathogenese, dat is het ziekteverwekkend vermogen van influenzavirusinfecties bij dieren en mensen, en
   aan de resistentie-ontwikkeling van
   virussen tegen medicijnen.”
   
   Influenzacentrum
   
   “Als nationaal influenzacentrum zijn
   wij, samen met het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en
   Milieu) verantwoordelijk voor het
   monitoren van de influenza-stammen
   tijdens het jaarlijkse griepseizoen”,
   vervolgt prof. Osterhaus. “We krijgen
   humane virussen uit heel Nederland
   om die te onderzoeken. Vanwege een
   geavanceerde rekentechnieken die we
   hier samen met buitenlandse collega’s
   hebben ontwikkeld, verwerken we
   sinds enige tijd ook alle data van
   andere influenzacentra ter wereld. Op
   basis daarvan maken wij een evaluatie
   voor de World Health Organization
   (WHO) voor het jaarlijks advies over
   de vaccinsamenstelling voor het volgende griepseizoen.”
   “Bij het vermoeden van een pandemisch virus in Nederland zullen wij
   – ook weer samen met het RIVM – monsters van patiënten onderzoeken.
   Binnen 24 uur kunnen we vaststellen
   welk virus het is en of het eventueel
   pandemisch is.”
   “Wij monitoren ook aviaire (van volgels afkomstige) influenzastammen bij
   wilde vogels. In dit project werken we
   samen met het Dutch Wild Life Health
   Center van de veterinaire faculteit in
   Utrecht.”
   “Wat wij niét doen,” tekent prof. Osterhaus volledigheidshalve aan, “is het
   monitoren van pluimvee. Dat is een
   taak van het CIDC (Centraal Instituut
   voor DierziekteControle) in Lelystad.
   We doen dat alleen in bijzondere situ-
   
   Adviestaken
   
   Prof. Osterhaus noemt ook de adviestaken. “Als nationaal influenzacentrum hebben we richting WHO adviestaken op het gebied van humane influenza, epidemiologie, surveillance,
   pandemische dreiging en vaccinontwikkeling. Enkele van mijn medewerkers en ikzelf hebben adviserende
   
   taken op het gebied van aviaire en
   humane influenza-problematiek naar
   de overheid. Dit gebeurt bijvoorbeeld
   vanuit mijn positie in de Gezondheidsraad, en vanuit mijn positie in de
   Commissie van Deskundigen AI
   (Aviaire Influenza) van het ministerie
   van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Als er uitbraken zijn, wordt
   meegedraaid in outbreakmanagementteams van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.”
   Prof. Osterhaus is ook voorzitter van
   de European Scientific Working group on
   Influenza (ESWI). “Wij organiseren influenzaconferenties en doen veel aan
   communicatie tussen de betrokken
   instanties. De afgelopen maanden ben
   ik samen met een strategisch adviseur
   op tournee geweest om te komen tot
   de oprichting van een European Influenza Task Force.”
   
   Samenwerking
   
   “Waarom zo’n taskforce? Er gebeurt
   heel veel op het gebied van de bestrijding van aviaire influenza en een
   eventuele nieuwe grieppandemie,
   maar het is niet genoeg. Bovendien is
   er nog te weinig samenwerking tussen
   de betrokken instanties. Die samenwerking moet er snel komen om effectief te kunnen optreden bij uitbraken.
   We hebben dat gezien bij de Global
   Task Force voor SARS. Binnen een
   maand na de oprichting ervan kwam
   het probleem onder controle.”
   Enkele belangrijke doelstellingen van
   zo’n Europese taskforce voor de komende vijf jaar zouden moeten zijn:
   verhogen van de vaccinatiegraad tot
   éénderde van de bevolking, het creëren van samenwerkingsverbanden
   tussen overheid en industrie voor het
   ontwikkelen van nieuwe vaccins, en
   het aanleggen van voldoende voorraden antivirale middelen om goed voorbereid te zijn om een grieppandemie.
   Een wereldwijde taskforce voor influenza is nu nog te hoog gegrepen,
   meent prof. Osterhaus. Maar gezien
   de positieve reacties heeft hij goede
   hoop dat de European Influenza Task
   Force snel een feit is. “Enige tijd geleden waren velen nog erg sceptisch,
   maar de ‘sense of urgency’ begint te
   komen. De uitbraken van vogelgriep
   in Azië, het Midden-Oosten, Afrika en
   nu het voorkomen van het H5N1virus in West-Europese landen hebben dat versterkt.”
7. [verwijderd] 19 april 2006 09:31

   auteur info

   • [verwijderd]

     Lid sinds: 01 jan 0001

     Laatste bezoek: 01 jan 0001

   • Aanbevelingen

     Ontvangen: 0

     Gegeven: 0

   •    Aantal posts: 0

   
   Katten klein gevaar
   virus H5N1. “Dat werd gemeld op
   internet”, vertelt dr. Kuiken. “We zagen dat staan, en vonden het vreemd.
   Tot dan toe werd gedacht dat katachtigen ongevoelig waren voor infectie
   met influenza. Toen besloten we onderzoek te doen.”
   
   Zoogdier op zoogdier
   
   “In experimenten hebben we katten
   geïnfecteerd met het H5N1-virus”,
   vervolgt de patholoog. “Het virus
   bleek in staat ernstige ziekte en sterfte
   te veroorzaken. Een belangrijke bevin
   
   ding was dat een ongeïnfecteerde kat
   in een kooi het virus kreeg overgedragen van een geïnfecteerde kat. Tot nu
   toe zijn er alleen besmettingen geweest van vogels naar zoogdieren, dus
   ook van vogels naar mensen. Maar dit
   was de eerste en nog steeds de enige
   bewezen besmetting van zoogdier op
   zoogdier.”
   Verder is in het onderzoek bij katten
   heel goed gekeken naar de pathologie.
   “Bij menselijke slachtoffers van het
   H5N1-virus is nog maar zelden
   autopsie gedaan”, legt dr. Kuiken uit.
   “Dat komt bijvoorbeeld door geloofsovertuiging in de Oosterse landen.
   Ook speelt mee dat zelfs als je sectie
   kunt doen, je eigenlijk te laat bent.
   Het virus heeft dan al schade berokkend en is alweer verdwenen.”
   
   Andere organen
   
   Het pathologisch onderzoek wees uit
   dat er overeenkomsten waren van
   infecties bij de kat en bij de mens.
   Vogelgriepvirussen richten vooral in
   de luchtwegen schade aan. Het
   H5N1-virus is schadelijker en verspreidt zich bij de mens ook in de hersenen en mogelijk andere organen en
   veroorzaakt daar ernstige ontstekingen. Het onderzoek liet zien dat dat
   ook bij katten gebeurt. “Het virus ging
   bijvoorbeeld naar de hersenen en naar
   het maagdarmkanaal”, aldus dr. Kuiken. “Dat was een belangrijke bevinding.”
   Erasmus MC is tot nu toe de enige
   instelling in de wereld die gepubliceerd heeft over onderzoek naar de
   effecten van H5N1 bij katten. Het was
   in Science (2004, voornamelijk over
   het effect van het virus op de luchtwegen) en in de American Journal of
   Pathology (januari 2006, voornamelijk
   over de schade aan andere organen).
   Dr. Kuiken: “Er is in medische kringen
   en in de media overal veel aandacht
   voor geweest, maar in Europa relatief
   weinig. Tot eind februari een kat in
   Duitsland positief werd bevonden,
   toen werden we plat gebeld.” ¦
   
   Het advies om in gebieden
   waar vogelgriep heerst katten binnen te houden, vindt
   z’n oorsprong op de afdeling
   Virologie van Erasmus MC.
   Hier bleek bij onderzoek dat
   het H5N1-virus van kat op
   kat overdraagbaar is.
   
   Wetenschappers denken
   dat de rol van katten bij
   het verspreiden van
   vogelgriepvirussen – en
   het mogelijk ontstaan
   van een van mens op mens overdraagbaar influenzavirus – naar verhouding
   klein is. “Vergeleken met vogels is het
   aantal katten klein”, verklaart veterinair patholoog dr. Thijs Kuiken. “Er is
   veel meer pluimvee op de wereld.
   Ook scheidt een kip zeker duizend
   maal zoveel virussen uit als een kat.
   De kans dat het virus, bijvoorbeeld via
   uitwerpselen op kleding of aan materialen, van het ene naar het andere
   pluimveebedrijf gaat, is veel groter dan
   dat het via katten wordt verspreid.”
   
   Toch is het goed dat mensen op de
   hoogte zijn van de risico’s, vindt dr.
   Kuiken. “En theoretisch is de besmetting van kat op mens mogelijk. De
   kans is klein, maar je kunt het niet uitsluiten.”
   Het onderzoek naar besmetting van
   katten met het vogelgriepvirus is
   begonnen in 2004. Al in december
   van het jaar ervoor waren in een dierentuin in Thailand tijgers en luipaarden aan het H5N1-virus overleden.
   Maar pas toen bij pluimvee in dat
   gebied een uitbraak van H5N1 werd
   geconstateerd, werd een verband gelegd met vogelgriep. De sterfgevallen
   bleken veroorzaakt doordat de dieren
   kippen hadden gegeten.
   
   Kennis van technieken
   
   Erasmus MC raakte betrokken bij het
   onderzoek via een PhD-studente uit
   Thailand en haar supervisor aldaar.
   “Omdat wij de kennis hadden en de
   technieken waarmee je het virus kunt
   aantonen in aangetaste weefsels, konden wij de diagnose stellen”, aldus
   dr. Kuiken.
   Later werd in Thailand weer sterfte
   gezien bij katten door het vogelgriep-
   
   ADVIES VOOR KATTENEIGENAARS
   Prof. Ab Osterhaus en dr. Thijs Kuiken van Erasmus MC hebben samen met het RIVM en
   het Ministerie van Landbouw een advies geschreven over de rol van katten bij de even-
   tuele verspreiding van vogelgriep.
   Het advies is om in zones waar H5N1-infectie in wilde vogels of pluimvee is vastgesteld,
   katten binnen te houden om contact tussen katten en vogels te voorkomen. Als er spra-
   ke is van mogelijk contact tussen katten en vogels, of wanneer katten verschijnselen ver-
   tonen die lijken op die van influenza, zouden de katten voor een bepaalde tijd in qua-
   rantaine moeten worden gehouden, waarbij nader onderzoek dient plaats te vinden.
   De voornaamste verschijnselen bij katten zijn verhoogde lichaamstemperatuur, algehele
   malaise, versnelde en bemoeilijkte ademhaling, conjunctivitis (oogontsteking) en diarree.
   Overdracht van H5N1 of een andere influenzavirus van kat naar mens is niet vastgesteld,
   zo is verder in het advies te lezen. Maar theoretisch is het mogelijk.
   MONITOR april/mei 2006
8. [verwijderd] 19 april 2006 09:32

   auteur info

   • [verwijderd]

     Lid sinds: 01 jan 0001

     Laatste bezoek: 01 jan 0001

   • Aanbevelingen

     Ontvangen: 0

     Gegeven: 0

   •    Aantal posts: 0

   IMO ook interessant: art. over CF patient Erwin Willemsen op pagina 22:
   De ene keer gaat
   het om het medicijn Pulmozym, de an-
   dere keer om het medicijn TOBI, ver-
   noemd naar het antibioticum tobramy-
   cine, dat dient om de longinfectie door
   de Pseudmonas-bacterie te onderdruk-
   ken.
   *****************************
   M.b.t. Pseudomonas aeruginosa vaccine:
   www.iex.nl/forum/topic.asp?forum=228&...
   *******************************************8
   
   Veel leesvoer!
   
   www2.erasmusmc.nl/content/monitor/Mon...
9. [verwijderd] 19 april 2006 19:41

   auteur info

   • [verwijderd]

     Lid sinds: 01 jan 0001

     Laatste bezoek: 01 jan 0001

   • Aanbevelingen

     Ontvangen: 0

     Gegeven: 0

   •    Aantal posts: 0

   Flosz,
   
   Hierbij zoals belooft het gehele artikel uit de AMC-Status maart 2006 van Hans Zaaijer….
   
   -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
   
   DRAAIBOEKEN IN DE AANSLAG
   
   “De vogelgriep rukt op. Het lijkt niet meer dan een kwestie van tijd voordat ook in Nederland de eerste gevleugelde slachtoffers vallen, en wie weet beperkt de besmetting zich niet tot onze gevederde vrienden. Staat het AMC paraat?”
   
   Laat je niets wijsmaken. “Vogelgriep is niets bijzonders”, zegt Hans Zaaijer, hoofd van de afdeling Klinische Virologie. ‘ Net als onder mensen zie je ook onder vogels elk jaar een aantal griepvirussen opduiken. Opmerkelijk is hoogstens de schaal. Het H5N1-virus circuleert al sinds 1997, maar de laatste jaren slaat het massaal toe onder meerdere vogelsoorten en in allerlei landen. Daarbij treft het incidenteel ook mensen - op zich al evenmin opzienbarend, maar het levert natuurlijk onrust op.”
   Alles goed en wel, maar de naakte feiten lijken ook weinig geruststellend. Volgens recente WHO-gegevens kostte het vogelgriepvirus tot nu toe ruim 150 miljoen vogels het leven. Fikse griepuitbraken zijn inmiddels gemeld in onder andere Vietnam, China, Indonesië, Japan, Thailand, Maleisië, Roemenië, Turkije en Nigeria. En in diverse Europese landen worden al dode vogels aangetroffen die het virus bij zich dragen. Nog meer tot de verbeelding spreken natuurlijk de menselijke slachtoffers. Van de ongeveer tweehonderd vogelgriepgeïnfecteerden in vijf Aziatische landen, Turkije en Azerbajdzjan is inmiddels de helft overleden. De beroering rond de vogelgriep wordt nog aangewakkerd door de vrees van een mutatie. Volgens zwartkijkers zou een van-mens-op-mens overdraagbare variant, die overigens nog nergens is opgedoken, heel goed op een wereldrijke ramp kunnen uitdraaien.
   
   Poezenluikje:
   
   In Duitsland overleed onlangs al de eerste geïnfecteerde huiskat. Een goede aanleiding om het poezenluikje te vergrendelen en massaal mondkapjes in te slaan? “Welnee, vindt Zaaijer. “ Dat een griepvirus zo nu en dan in een andersoortige gastheer verdwaalt, is niet meer dan normaal. De besmettingen van mensen vallen in precies dezelfde categorie. Als je ziet dat er ondanks de talloze contacten bij het vogelruimen nog maar een paar honderd besmettingsgevallen zijn vastgesteld, kan je niet anders dan constateren: voor de mens vormt H5N1 geen ernstige bedreiging.”
   
   Vraag interviewer: “Maar in de mens kan het wel muteren”?
   Zaaijer: ‘Theoretisch kan dat altijd, en de kans erop wordt allicht wat groter naarmate de vogelbesmetting massaler is. Maar een grotere kans is nog geen grote kans.’
   
   Vraag interviewer: “ Mocht er een van mens tot mens overdraagbare variant opduiken, is de Nederlands bevolking dan afdoende beschermd?
   Zaaijer: ‘ Dat zou van de besmettelijkheid afhangen. Een grieppandemie die zich in een gemiddeld tempo uitbreidt, kunnen we in Nederland wel aan. Nee, een vaccin is nog niet voorhanden. Daar heb je eerst een virus voor nodig. Maar onze huidige virusremmers zijn werkzaam tegen alle griepvirussen waarmee ze tot nu toe in contact gebracht zijn, tot en met zeldzame specimina van het Spaanse griepvirus van 1918.’
   
   Vraag: “Waarom zijn al die menselijke vogelgriepslachtoffers dan overleden?”
   Zaaijer: ‘ Het lijkt erop dat veruit de meeste dodelijke slachtoffers vallen in streken met een slechte gezondheidszorg. Daar komt bij dat de werkzaamheid van die virusremmers is vastgesteld bij mensen die voor het overige gezond waren. Zodra er ernstige complicaties optreden, longontsteking bijvoorbeeld, zijn de virusremmers alléén waarschijnlijk ontoereikend. Met andere woorden: je moet wel tijdig gaan slikken.”
   
   Vraag: “ Heeft het AMC een protocol voor de omgang met mogelijk besmette patiënten?”
   Zaaijer: ‘ Reken maar. De draaiboeken reiken van incidentele opnamen van mogelijk H5N1- besmette patiënt, tot en met de handelwijze bij een pandemie door gemuteerd vogelgriepvirus waarmee mensen elkaar infecteren”.
   
   Genetische analyse:
   
   Vraag: “Laten we even uitgaan van zo’n incidentele opname”.
   Zaaijer: “We weten dat de vogelgriep een incubatietijd heeft van maximaal twee weken en dat de slachtoffers tot nu luchtwegklachten hadden, veelal hoge koorts en opvallend vaak diarree.”
   ‘Klopt er iemand met dat soort symptomen bij het AMC aan, dan is vraag één: heeft die patiënt zeer recentelijk een vogelgriepland bezocht? En kan hij daar in contact geweest zijn met besmet pluimvee? Goede kans dat je dan al met zekerheid kunt vaststellen: géén vogelgriep. Maar wanneer er ook maar enige twijfel blijft, gaat er spoorslags een wattenstaafje met keelslijmvliescellen naar het RIVM voor genetische analyse. In landelijke afspraken is al vastgesteld dat de uitslag maximaal 24 uur op zich laat wachten.”
   Inmiddels wordt de patiënt behandeld als geïnfecteerde. Dat blijven we ook doen als de eerste uitslag negatief uitvalt, want je moet natuurlijk rekening houden met vals-negatieve uitkomsten. Mocht er echter sprake van vogelgriep zijn, dan zou je die patiënt overigens gewoon op zaal kunnen leggen omdat mensen elkaar toch niet besmetten. Maar dat doen we dus niet. Om twee redenen: de kans is heel groot dat zo’n patiënt een gewone, dus besmettelijke griep heeft en sociaal-emotioneel is het natuurlijk ook moeilijk te verkopen. Het zou veel te veel onrust wekken. Iedere van vogelgriep verdachte patiënt gaat dus onmiddellijk in isolatie en krijgt virusremmers toegediend.”
   
   Vraag: “Maar nu de pandemie”.
   Zaaijer: ‘ Tja. Mocht zo’n pandemie in het buitenland ontstaan en wij krijgen hier incidentele slachtoffers, dan geldt een soortgelijk draaiboek als het eerste: diagnostiek, isolatie, virusremmers. Waarbij die isolatie natuurlijk cruciaal is, want bij een echte pandemie is de griep per definitie extreem besmettelijk. Als de narigheid in eigen land toeslaat, wordt het uiteraard onmogelijk om iedere patiënt te isoleren. Dan zullen ze noodgedwongen bij elkaar gelegd moeten worden. We gaan ervan uit dat alle medewerkers gewoon hun werk blijven doen, en voor AMC’ers die risico lopen, komt natuurlijk preventieve medicatie beschikbaar.’
   
   Vraag interviewer: “ Maar de kans op een dood en verderf zaaiende grieptsunami blijft klein?”
   Zaaijer: ‘ Niet klein of groot. Onbekend, zoals wel meer risico’s in het leven onbekend zijn. Het enige wat je kunt vaststellen is: de geschiedenis leert dat ernstige pandemieën heel zelden voorkomen. En dat het pure speculatie is om te roepen dat zo’n zeldzaamheid nu voor de deur staat. Wat je nodig hebt is een virusmutatie die een menselijk overdraagbare variant oplevert, een zeer grote besmettelijkheid en daarbovenop nog een ontoereikende gezondheidszorg. Dat is nogal wat.’
   
   bron: AMC-Status - maart 2006 (Intervieuwer: Simon Knepper)
   
10. [verwijderd] 19 april 2006 20:06

    auteur info

    • [verwijderd]

      Lid sinds: 01 jan 0001

      Laatste bezoek: 01 jan 0001

    • Aanbevelingen

      Ontvangen: 0

      Gegeven: 0

    •    Aantal posts: 0

    Pffff....
    
    Je bent echt een zoekmachine 1e klas Flosz. Dat je nu ook alweer wat van dit artikel van Hans Zaaijer wist!!!!
    
    Afijn, bij deze dus. Maar niet al te vaak vragen want ik heb het woord voor woord moeten overtypen uit de papieren versie. Tis dat ik een hoge typesnelheid heb en het graag voor jou en het serieuze gedeelte van het forum doe..... maar anders ;-)
    
    Zoals je ziet is dit artikel meer geschreven vanuit de Klin. Virologie, meer de behandelwijze van de patiënt. Het artikel van het Erasmus komt meer uit de hoek van de Immunologie, het ontstaan van de ziekte en het (eventueel) voorkomen of het vinden van een vaccin. Dat zijn twee verschillende invalshoeken binnen de medische wetenschap. Wel veel overleg onderling maar beiden bezig op verschillende onderzoeksgebieden.
    
    Ik wil ook nog even aantekenen dat dit een artikel is uit maart 2006. De vogelgriep had toen nog niet toegeslagen in Duitsland en andere ons omringende landen. Dus "don't shoot me".
    
    Trouwens voor de bio-boys misschien een uitdaging. Het verhaal van Zaaijer bagatalisseert enigzins het artikel van het Erasmus. Dus wie heeft er gelijk in deze?? Niet dat ik partijdig ben maar het lijkt me wel een interessante en leerzame discussie.
    
    Babs
11. [verwijderd] 19 april 2006 20:08

    auteur info

    • [verwijderd]

      Lid sinds: 01 jan 0001

      Laatste bezoek: 01 jan 0001

    • Aanbevelingen

      Ontvangen: 0

      Gegeven: 0

    •    Aantal posts: 0

    Bedankt Babs..... er zijn er die het graag lezen.
12. [verwijderd] 19 april 2006 20:24

    auteur info

    • [verwijderd]

      Lid sinds: 01 jan 0001

      Laatste bezoek: 01 jan 0001

    • Aanbevelingen

      Ontvangen: 0

      Gegeven: 0

    •    Aantal posts: 0

    Hartstikke bedankt Babs, je bent een wereldmeid!!!
    Dit zijn de postings waar je U tegen kan zeggen!
    ...En natuurlijk een gigantische aanbeveling.
    gr.
13. [verwijderd] 19 april 2006 20:24

    auteur info

    • [verwijderd]

      Lid sinds: 01 jan 0001

      Laatste bezoek: 01 jan 0001

    • Aanbevelingen

      Ontvangen: 0

      Gegeven: 0

    •    Aantal posts: 0

    quote:

    gocrucellgo schreef:

    Bedankt Babs..... er zijn er die het graag lezen.
    

    Bedankt,
    
    Ik heb in mijn reactie aan Flosz nog even iets toegevoegd. Een vraag aan onze bioboys waarvan ik hoop deze wordt beantwoord. Want m.i. zijn deze verhalen enigzins in tegenspraak met elkaar. Erasmus alarmeert en AMC sust. Dan ga je je toch afvragen hoe groot nu die kans is op een pandemie. Of we niet allemaal overtrokken reageren door wat we in de media horen. En wat ook belangrijk is....of CRXL nog ruim of niet de tijd heeft om een vaccin te ontwikkelen.
    
    Babs
14. [verwijderd] 19 april 2006 20:40

    auteur info

    • [verwijderd]

      Lid sinds: 01 jan 0001

      Laatste bezoek: 01 jan 0001

    • Aanbevelingen

      Ontvangen: 0

      Gegeven: 0

    •    Aantal posts: 0

    Bedankt, Babs. Hier hebben we als trouw forumbezoeker veel aan. Uiteraard een aanbeveling.
15. Hans Igor 19 april 2006 20:43

    auteur info

    • Hans Igor

      Lid sinds: 01 jan 2000

      Laatste bezoek: 06 feb 2025

    • Aanbevelingen

      Ontvangen: 548

      Gegeven: 868

    •    Aantal posts: 1.594

    Babs en Flosz: Aanbevolen Klassemeiden!!!
    (wat een verademing...)
    H.I.
16. aossa 19 april 2006 20:43

    auteur info

    • aossa

      Lid sinds: 23 mei 2003

      Laatste bezoek: 07 feb 2025

    • Aanbevelingen

      Ontvangen: 4053

      Gegeven: 3339

    •    Aantal posts: 17.621

    He babs,
    
    Een tip: er bestaat ook zoiets als een scanner en programm's die karakters optisch trachten te herkennen. Scheelt heel wat in het typewerk, maar blijft nog altijd een karwei voor het redigeren en het verbeteren.
    
    Ook van mij een grote dank aan flosz, babs en de bio's. Ook al begrijp ik er dikwijls maar een 10% van, het is belangrijke informatie. Voor het begrijpen vertrouw ik op de samenvattingen door de bio's.
    Goed werk, doe zo verder.
17. [verwijderd] 19 april 2006 21:26

    auteur info

    • [verwijderd]

      Lid sinds: 01 jan 0001

      Laatste bezoek: 01 jan 0001

    • Aanbevelingen

      Ontvangen: 0

      Gegeven: 0

    •    Aantal posts: 0

    Dames bedankt alweer voor jullie inspanningen.
    Heerlijk om even uit de schreeuwerigheid van andere draadjes in alle rust zinnige info te kunnen lezen.
    
    TNX
    
    Ian
18. [verwijderd] 19 april 2006 21:28

    auteur info

    • [verwijderd]

      Lid sinds: 01 jan 0001

      Laatste bezoek: 01 jan 0001

    • Aanbevelingen

      Ontvangen: 0

      Gegeven: 0

    •    Aantal posts: 0

    quote:

    babs11 schreef:

    [quote=gocrucellgo]
    Bedankt Babs..... er zijn er die het graag lezen.
    [/quote]
    
    Bedankt,
    
    Ik heb in mijn reactie aan Flosz nog even iets toegevoegd. Een vraag aan onze bioboys waarvan ik hoop deze wordt beantwoord. Want m.i. zijn deze verhalen enigzins in tegenspraak met elkaar. Erasmus alarmeert en AMC sust. Dan ga je je toch afvragen hoe groot nu die kans is op een pandemie. Of we niet allemaal overtrokken reageren door wat we in de media horen. En wat ook belangrijk is....of CRXL nog ruim of niet de tijd heeft om een vaccin te ontwikkelen.
    
    Babs
    

    Babs en flosz,
    Allereerst heel hartelijk dank voor bovenstaande stukken. Goed om deze stukken met elkaar in verband te brengen.
    
    Persoonlijk denk ik dat ze niet echt met elkaar in tegenspraak zijn, het is eerder de toon van de schrijver die dat suggereert.
    
    Inhoudelijk denk ik dat Rotterdam heel nuchter alle feiten op een rij zet. Daar zit niets overdrevens aan. Ook het AMC vertelt over dezelfde mogelijkheden van kansen op een pandemie.
    Persoonlijk, maar ben geen viroloog, denk ik dat het tot nu toe allemaal erg mee valt. H5N1 is al 10 jaar onder ons en heeft weinig schade onder mensen aangebracht. Dat het onder vogels gebeurt is op zich ook geen probleem, zo blijven evenwichten bestaan (voorkomt vogel overschot en gevolgen voor de voedselketens).
    
    Ik denk dat alles wat genoemd wordt theoretisch gewoon mogelijk is en ook gebeurt. Alleen wanneer de gevaarlijke dingen bij elkaar komen is natuurlijk nooit te voorspellen. Kan morgen zijn, kan ook nooit gebeuren.
    
    Wij als wetenschappers zijn afhankelijk van subsidies voor onderzoek. Crucell is (deels) afhankelijk van het produceren van vaccins tegen ziekten die mogelijk nooit ontstaan. Stel je voor dat we zeggen dat er geen problemen zijn, dan krijg je ook geen geld voor onderzoek of voor productie van vaccins. Osterhaus en collega's hebben natuurlijk ook zulke belangen.
    Geloven jullie werkelijk dat Amerika 260 miljoen doses nodig hebben van het ebola vaccin voor het geval van een terroristische aanslag? Ik geloof daar niet in. Al nauwelijks in zo'n aanval, maar als dat gebeurt, dan gaan er geen 260 miljoen mensen besmet worden. Toch schaft de amerikaanse overheid deze vaccins aan.
    
    Kortom, mijns inziens zijn de gevaren er wel, is het goed dat de vaccines ontwikkeld worden, maar redenen tot paniek zijn er absoluut niet. En Crucell zal meer dan op tijd zijn met een flu vaccine.
    
    groeten
    B.
19. [verwijderd] 19 april 2006 21:45

    auteur info

    • [verwijderd]

      Lid sinds: 01 jan 0001

      Laatste bezoek: 01 jan 0001

    • Aanbevelingen

      Ontvangen: 0

      Gegeven: 0

    •    Aantal posts: 0

    Hoi Biocon,
    
    Je reactie komt al aardig in mijn richting van we overdrijven het e.e.a en mijn twijfel. Het Erasmus beschrijft het in tig bladzijden, voert goede argumenten aan tegenover het artikel van het AMC. Maak je maar geen zorgen etc. Maar om nu te zeggen dat het Ajax-Feyennord 1-0 is gaat me nog even te ver. Blijkbaar speelt PSV, AZ, Heerenveen en met name MVV ook nogal mee in de beeldopname. Zeer interessante invalshoek. Moet er even over nadenken voordat ik mijn toto-formulier invul. Hopelijk onthoudt "Arsenal" zich even van commentaar.
    
    Babs
20. [verwijderd] 19 april 2006 21:54

    auteur info

    • [verwijderd]

      Lid sinds: 01 jan 0001

      Laatste bezoek: 01 jan 0001

    • Aanbevelingen

      Ontvangen: 0

      Gegeven: 0

    •    Aantal posts: 0

    Flosz met heel veel interesse je bijdrage en trouwens ook die van Babs gelezen.Mijn vraag echter is -gezien je wijsheid en ik als leek-in hoeverre kan of wordt Crucell hierin betrokken in het onderzoek ?Verder niets anders dan lof over je bijdragen.