Riquer schreef op 16 maart 2024 13:05:
Interessant stuk uit DFT van prof Jaap van Duijn
Voorbode van mogelijke afsplitsing wordt Post weer staatsbedrijf
Met een zelfstandig pakketdienst ??
Het paard is op de wagen
Jarenlang was ik geabonneerd op een Britse krant. De krant was uitstekend – de beste in zijn soort – maar de bezorging door PostNL werd steeds belabberder. De krant van vrijdag kwam vaak pas op woensdag en tijdens de feestdagen werd er een week lang helemaal geen krant bezorgd, waarna er drie tegelijk in de bus vielen. Dus heb ik de krant maar opgezegd. Een digitaal abonnement is stukken goedkoper en de vrijdagkrant lees je dan ook op vrijdag. Goed voor mij, maar voor PostNL een klant minder en dus minder inkomsten.
Geleidelijk aan is de postbezorging in Nederland steeds slechter geworden. PostNL staat model voor wat er in het neoliberale tijdperk met zijn onvoorwaardelijk geloof in marktwerking allemaal kon gebeuren. Decennialang een keurig en betrouwbaar overheidsbedrijf, moest de PTT in 1989 eerst privatiseren om als KPN verder door het leven te gaan. Een paar jaar na de beursgang van 1994 moesten telecom en post uiteraard worden gesplitst, want de huidige generatie beleggers houdt nu eenmaal niet van conglomeraten. Dus kregen we naast KPN ook TNT, wat in 2011 PostNL werd.
De marktwerking vereiste dat PostNL mocht proberen elders postbedrijven over te nemen en dat het op de eigen thuismarkt concurrentie (o.a. van Sandd) moest toestaan. Het werd allemaal niets. PostNL mocht Sandd in 2021 overnemen, want op een krimpende markt waren twee aanbieders echt teveel van het goede. Technologische ontwikkelingen (e-mail, sociale media als WhatsApp) deden het klassieke briefverkeer steeds verder slinken.
Nu is PostNL terug bij af. Als het, onder welke naam dan ook, nog steeds een staatsbedrijf was geweest, had iedereen dat prima gevonden. Als marktonderneming met een beursnotering is het een heel slechte belegging gebleken. In februari 2007 kostte het aandeel nog €14,50, nu staat de koers 92% lager. We gaan de dag nog beleven dat een postzegel (nu €1,09) even duur is als een aandeel van het postbedrijf (nu €1,22). De prijs van het laatste daalt voortdurend, het brieventarief stijgt voortdurend. Eens gaan de prijzen elkaar kruisen. De gemiddelde inflatie sinds 2000 bedraagt 2,2%, maar de postzegelinflatie is met 4,7% meer dan het dubbele.
Op de economenschool leerden we dat er zoiets is als prijselasticiteit. Het is de mate waarin de vraag reageert op een prijsverandering. Wordt brieven versturen duurder? Dan worden er minder brieven verzonden. Bij PostNL hebben ze die prijselasticiteit vast wel eens uitgerekend.
Moet ons postbedrijf wel een private onderneming zijn? Bijna anderhalve eeuw was het dat niet. Briefverkeer heeft een sociale functie en de postbode was een spil in dat sociale verkeer. Wegen hebben ook een sociale functie, waarbij we ons niet afvragen of een weg, ergens in het buitengebied, wel druk bereden wordt. Hij wordt toch door de overheid onderhouden. Het zou dus helemaal niet zo gek zijn als PostNL gewoon weer een staatsbedrijf werd.